Din

“Din” farklı biçimlerde tanımlanmıştır. Diyanet İşleri Başkanlarından Hamdi Akseki, dini şöyle tanımlamıştır: “Din; Allah tarafından vaz’ olunmuş bir kanundur. İnsanlara saadet yollarını gösterir. Onların saadete erişmelerine delalet eder. Yaratılışındaki gaye ve hedefi, Allah’a ne suretle ibadet yapılacağını bildirir. İnsanları hayır olan işlere sevk eder.” Yine eski Diyanet İşleri Başkanlarından Hamdi Yazır ise dini şöyle tanımlamıştır: “Din zevi’l-ukulü hüsnü ihtiyarlarıyla bizzat hayırlara sevk eden bir vaz’ı ilâhîdir.” Buna göre; dinin muhatabı, akıl sahipleridir. Dolayısıyla cansız varlıklar (cemâdât), bitkiler (nebâdat), hayvanlar, deliler, akılsızlar, çocuklar ve bunaklar din ile mükellef değildirler.

Dinin şartı, “akıl” ve “irade”dir. Hak Din, vahye dayanır. Hak Dinin kurallarını koyan bizzat Allah’tır. Din; insanı imana ve salih amellere sevk etmek, haramlardan ve kötülüklerden alıkoymak, ahlakını güzelleştirmek böylece, onun dünya ve ahiret saadetini sağlamak için vaz edilmiştir. Dinin ilgi alanı; insanın bütün inanç, söz, fiil ve davranışlarıdır. Din insanın bütün faaliyetleri ile ilgilenir. Bazılarının sandığı gibi din; sadece insan ile Allah arasındaki ilişkileri düzenlemekten ibaret değildir. Din; İnsanın Allah ile insanlar, canlılar ve çevre ile olan ilişkilerini düzenler. Bu sebeple son din İslamın yüce kitabı Kur’an; insanın; nasıl iman edip ibadet edeceğini bildirdiği gibi yemesinden içmesine, evlenmesinden boşanmasına, ticaretinden mirasının taksimine, konuşmasından yürümesine, annenin çocuğunu kaç sene emzirmesinden, birisinin evine nasıl girileceğine, çocukların, ana-babalarının yatak odalarına ne zaman ve nasıl gireceklerinden yemeğin birlikte veya ayrı ayrı yenmesinin günah olmadığına… varıncaya kadar bütün söz, fiil ve davranışlarıyla ilgili temel kurallar getirmiştir. Yani “Din/İslam”; inançlar manzumesinden ibaret olmadığı gibi gönüllere, zihinlere, evlere ve camilere de mahkum ve mahsus değildir. Din, isteğe bağlıdır. Dini kabul veya reddetmek insanların iradelerine bırakılmıştır. İcbârî değildir. Çünkü اه َ َ ِ ْكر َا لا يــــن ِ الـــــد ِّ” ِ dinde zorlama yoktur.” Dinin ihtiyârî olması, insanın hayatı ve ölümü ile imtihana tabi tutulması sebebiyledir. İmtihan halinde olanın iradesinde hür olması gerekir. Dini kabul etmek zorunlu olsaydı, bütün insanlar mümin olurdu. Yüce Allah, Peygamberine

, َّى حت ت ْك ِرُه النَّ َ اس َ ْ َت ُ َن ْ َ uِيعً َ ا اَفأ ِض ُ كُّلُهم ْ مَ ْن ِ  ْ الاَر َ َن ُّ َك َ لأَم ْ َMاءَ رَب َولَو 6َ ِ ن ِ َ ُكونُوا مُ ْؤم ي

“(Ey Resulüm!), Eğer Rabb’in dileseydi yeryüzündekilerin hepsi elbette iman ederlerdi. O halde sen iman etmeleri için insanları zorlayacak mısın?” demektedir. (Yunus 10/ 99) Allah, Hakkı göndermiş, inanıp inanmamayı insanların isteğine bırakmıştır.

 … ْ َ ْكُفر فْلي َ ْن َ Mاءَ َ وم ْن َ ِ ُ ْؤم فْلي فَم ْن َ Mاءَ َ َ ْ ِّ ُكم رَب ْن ِ م الحُّق َوُقِل ْ َ

“(Ey Peygamberim!) De ki: Hak Rabb’inizden (gelmiş) dir. Öyle ise dileyen iman etsin dileyen de inkâr etsin…”(Kehf 18/29)

Allah, insanları iman veya inkâr etmekte serbest bırakmakla birlikte onları iman etmeye ve salih ameller işlemeye teşvik etmiş, inkâr ve isyandan sakındırmıştır. Yukarıdaki âyetin devamında bunu açıkça görmekteyiz Allah, peygamberleri vasıtasıyla tevhit ve ibadet esaslarını bildirmiştir. Bütün peygamberler, insanlara Hak Dini tebliğ edip açıklamışlardır. Bu Hak Dini kabul edenlerin adı, “Müslüman” dır. Bu ismi veren de bizzat Allah’tır:

ا ُْل َ قب ْن َ ِ م 6َ ِ ِم ْسل ُ ُ ْ الم ّ ُ يكم سمI َ َ ُهو

“...Gerek önceki (kitaplarda) gerekse bu (Kur’an) da size Müslüman adını veren Allah’tır..” (Hac 22/78) Şu ayetler de bu gerçeği ifade etmektedir:

… 6َ ِ ِم ْسل ُ َن ْ الم ِ ا ُك َون م ا ْن َ ْ ُتَ ِر ام ُ َ … و

Nuh (a.s.), “…Bana Müslümanlardan olmam emredildi…” (Yûnus 10/72)

… ِ لَ َك َمْ6 ِ َا مُ ْسل َ ْلن اجع ا و ْ َ َ ن َّ َب ر

İbrahim ve İsmail (a.s.), “Ey Rabb’imiz! Bizi Sana Müslüman olanlardan kıl…” (Bakara 2/128)

ُم َون ِ ْ مُ ْسل ُم ْت ان َ و َّ َ ف َلاَ تمُ ُوت َّن اِلا َ ّ َ ين ِ ُ الد اص َط Iفى لَ ُكم اOْ َّن َ ِ َّ ا َى ن … يَابُ

Yakup (a.s.), “…Oğullarım! Allah sizin için bu dini (İslamı) seçti. O halde sadece Müslümanlar olarak ölün.” (Bakara 2/132)

6َ ِ ِم ْ مُ ْسل ُم ْت ْن ُ كن ََّكُلوا اِ تو َ ِ ْه ََلي َ … فع

Musa (a.s.), “Ey kavmim! Eğer Allah’a iman ettiyseniz, eğer Müslümanlar iseniz O Allah’a güvenin/tevekkül edin.” (Yûnus10/84)

 ُم َون ِ َنَّا مُ ْسل ا ِ ا ْMَهْدب َ و اOَ َّا بِ ِ َن ام اOَ ْ َصارُ ِ ان ُّ َون نَ ْxُ نَ َارِ ي الحو َ ْ َق َال

İsa (a.s.)’ın havarileri, “…Biz Allah (yolunun) yardımcılarıyız. Allah’a iman ettik. Şahit olun ki biz Müslümanlarız.” (Âl-i İmrân 3/52.)

ُ اO ْ الاِ ْس َلام َْد ِ ّ َ ين عِ ن ِ الد َّن ِ ا

“Allah katında din sadece İslam’dır.” (Âl-i İmrân 3/19)

 الخ ِ ا‘ِ َ ين َن ْ َ ِ ِ م َة ِ ر َ ِ  ْ الاIخ وُهو ُْه َ ن ِ م ََل َ ِغ َ غَْf ْ الاِ ْس َلامِ دِينً َ ا فَل ْن يُ ْقب ت ْ َ ْن يَب َوم

“ Kim İslam’dan başka bir din ararsa bilsin ki kendisinden (böyle bir din) asla kabul edilmeyecektir. …” (Âl-i İmrân 3/85) Hak Din İslam’ın son Peygamberi, Muhammed (s.a.v.), ilahi kitabı da Kur’an’dır. Kur’an da son kitaptır. Şimdi Peygamber konusuna geçiyoruz.