Peygamberimiz (s.a.v.), muhlis bir âbid idi. Bu, ona Allah’ın bir emri idi. Kur’an’da şöyle denilmektedir:
َ ين ِ الد ِ ًصا لَُه اO¢ ْ ُ ل َُد َ ا ْعب ا ْن َ ْ ُتَ ِر ` ُى ام ّ ِ ن ِ ُقْل ا
“(Ey Peygamberim!) De ki: bana Dini Allah’a özgü kılarak O’na ibadet etmem emredildi.” (Zümer 39/11)
Ayakları şişinceye kadar namaz kıldığını gören Hz. Aişe (r.a.), Ona;
فَق َال: َ َ َ َّخر َ َ ا تأ وم ِ َك َ ْب ْن َ ذن ِ َ م تَقَّدم َ لَ َك َ ِر ا? وَق ْد ُ غف َُع هَذ َ ا أََت ْصن َا رَُس َول ِ ي
“Ya Resulallah! Senin gelmiş ve geçmiş bütün günahların bağışlandığı halde56 (niçin) böyle yapıyorsunuz”, diye sorar. Rasulüllah (s.a.v.)
ا ً ًْد َ ا Mُ كور ا ُك ُون َ عب َشَة َ! اَف َلاَ ِ َ َ ا عائ ي
“Ya Aişe! Şükreden bir kul olmayayım mı?” der.
يxُة َ ِ ّ ُ ين النَّص ِ الد َ
“Din, ihlastır/samîmiyettir”58 buyuran Peygamberimiz (s.a.v.)’in kendisi ihlasla ibadet ettiği gibi insanları da Allah’a ibadet etmeye davet etmiştir. Bu Allah’ın bir emri idi:
ُ َّ وا الط ُ اغ َوت… ب ِ َن اجت ْ و ُُد َ وا اOَ ِ ْ اعب ان َ ً ٍ رَُسولا َّة ام َ ِ ا ُ ك ِلّ ُ َثْن َولََقْد
“Andolsun ki biz, “Allah’a ibadet edin ve Tağut’tan sakının” diye (emretmeleri için) her ümmete/topluma bir peygamber gönderdik….” (Nahl 16/36)
Çünkü insan Allah’a ibadet etmesi için yaratılmıştır.59 Sözlükte, “itaat ve kulluk etmek, boyun bükmek” anlamına gelen “ibadet” kavramı din ıstılahında; “mükellef insanın nefsinin arzusu hilafına Rabb’ını tazim için yaptığı kalbi ve bedeni fiildir. İbadetin bir özel bir de genel anlamı vardır. Özel manada ibadet; namaz, oruç, zekat, hac ve dua… gibi görevleri ifa etmektir. Genel manada ibadet ise; Allah (c.c.) ve peygambere itaat edip isyan ve haramları terk etmektir. Kur’an da ibadet; iman, ahlak, namaz, hac, zekat, cihat, evlenme, boşanma, helal-harama riâyet, ticaret, ahde vefa, yemin, kefaret, ukubat… gibi Kur’an’ın başından sonuna kadar bütün hükümlerini uygulamayı, emir ve yasaklarına riâyeti ve sınırlarını korumayı ifade eder.
Fıkıh usulü kitaplarında Kur’an hükümlerinin “itikat, ibadet, ahlak, keffaret, muamelât ve ukubât” şeklinde kısımlara ayrılması anlatımı kolaylaştırmak içindir. Yoksa ahlakî ve amelî hükümler, ibadetlerden farklı şeyler demek değildir.
Uygulama itibariyle ibadetler dört kısma ayrılır:
a- İman, ihlas, niyet, tefekkür, marifet, sabır, havf ve reca… gibi kalbî/batînî ibadetler.
b- Namaz, oruç,zikir, tesbih, tehlil, tekbir, tahmid, dua, ana-babaya iyilik, sıla-i rahim… gibi vücut organlarıyla yapılan ibadetler.
c- Zekat, sadaka, infak… gibi mal / servet ile yapılan ibadetler.
d- Hac, malı ve canı ile cihat … gibi hem mal hem de beden ile yapılan ibadetler.
Allah’ın yapılmasını istediği şeyleri yapmak da, yasakladığı şeylerden kaçınmak da ibadettir. İbadetin kabul olması için dört şartın birlikte bulunması gerekir. Bunlar; iman, ihlas, niyet ve İslam’a uygunluktur. Hz. Muhammed (s.a.v.), her çeşidi ile ve şartlarına uygun olarak ömür boyu Allah’a ibadete devam etmiştir. Onu örnek almak isteyenlerin de aynı şekilde davranmaları gerekmektedir.
Namaz NİYAZ 